УРОК 12 - DERS 12
УПОТРЕБЛЕНИЕ
РОДИТЕЛЬНОГО
ПАДЕЖА
-İN HALİNİN
KULLANILIŞI
A. Tamlayan
(-in) Halinin İsim Tamlaması Şeklinde Kullanılması
Türkçe'deki 'öğrencinin kitabı',
'Öğretmenin kalemi' gibi tamlamalar Rusça'da tersten yapılmaktadır.
Учебник
студента (öğrencinin
ders kitabı)
Bu tamlamanın özensiz çevirisi şöyle olurdu: 'Ders kitabı öğrencinin'
Dikkat edilirse
студент
(öğrenci) kelimesinin ismin -in haliyle çekildiğidir. Bu kelimenin yalın
hali, студент, -in halinde
çekilmiş şekli ise студента
dır.
Yani -in halinde, eril cins bir kelime olduğu için, sonuna -a almıştır.
Ответ
ученика
Öğrencinin yanıtı
Ответ
ученика
удивил меня
Öğrencinin yanıtı beni
şaşırttı.
Kullanılan eylemin
geçtiği nesneyi göstermek için isimler -in halinde kullanılır. Bu tip
durumlarda fiillerden türemiş isimler kullanılr.
Чтение
книги
Kitabın okunması
Пение
гимна
Milli marşın söylenmesi
слушание
лекции
Dersin dinlenmesi
Fakat fiillerden sonra
isimler -i hali takılarını alırlar
читать
книгу
kitap okumak
петь
гимн
milli marş söylemek
слушать
лекцию
dersi dinlemek
Çokluk azlık
bildiren zarflardan sonra genel olarak
-in hali çoğul kullanılır.
много pek çok
много
книг pek çok kitap
много
знаний pek çok bilgi
немного biraz
немного
вещей biraz eşya
немного
воды biraz su
мало az
мало
лудей az insan
сколько Ne kadar?
сколько
людей Ne kadar insan
Rusça'da
два
(2) три (3) ve четыре
(4) ve sonu bu rakamlarla biten sayılardan sonra gelen isimler -in hali tekil
kullanılır.
Два
студента İki insan
33
слова Otuz üç sözcük
24
книги Yirmi dört kitap
Örneklerde görüldüğü gibi
Eril ve Nötr Cins için два, dişil cins için две kullanılmaktadır. Rusça'da 1 ve 2
rakamlarında cinsiyet söz konusudur. Diğer rakamlar bütün cinsler için tek
tiptir.
три
студента üç öğrenci
сто
два
слова Yüz iki kelime
103
книги Yüz üç kitap
сорок четыре
студентки Kırk dört kız öğrenci
5 -20 rakamlarından sonra gelen isimler ve isim
soylu sözcükler -in hali çoğul olur.
Двенадцать
студентов
гуляли по
городу.
12 öğrenci şehirde
geziyorlardı
Я
прочитал 18
книг
Ben on sekiz kitap okudum
В
нашем городе
одиннадцать
кинотеатров.
Bizim şehirde 11 tane
sinema var
Я
съел 5 хлебов
Beş ekmek yedim
Там
был
15 собак
Orada 15 köpek vardı
УПОТРЕБЛЕНИЕ
РОДИТЕЛЬНОГО
ПАДЕЖА С ПРЕДЛОГАМИ
TAMLAYAN HALİNİN EDATLARLA KULLANILMASI
Yer Gösteren Edatlar
Около
школы okulun yakınında
Возле
дома evin yanında
У
двери kapının yanında
вокруг
леса ormanın çevresinde
Вдоль
реки ırmak boyunca
Мимо
вокзала garın
önünde (geçip gitme)
Среди
друзей arkadaşlar
arasında
посреди
зала salonun ortasında
против
двери kapının
karşısında
напротив
двери kapının
karşısında
внутри
квартиры dairenin
içinde
вне
сада bahçenin dışında
Где
находится
ваш дом?
Eviniz
nerededir?
Наш дом
находится около
школы
Evimiz
okulun yanında bulunuyor
Где
ты живёшь?
Nerede
yaşıyorsun?
Я живу
возле школы
Okulun
yanında yaşıyorum
Где
ваш учитель?
Öğretmeniniz
nerededir?
Он стоит
у двери
Öğretmenimiz
kapının yanındadır
Yukarıdaki örnek cümlede
de görüldüğü gibi y edatı bir eşyanın ya da şahsın başka bir eşya yanında bulunması veya orada bir aktivitede
bulunması durumunu bildirir. Где ve у кого
sorularına cevap verirken kullanılır.
Где
стоит диван? Divan nerededir?
Диван
стоит у шкафа Divan rafın yanında duruyor
У
кого вы были
вчера? Dün akşam kimin yanındaydınız?
Вчера
мы были у
друга Dün biz arkadaşımızın yanındaydık
У EDATININ DİĞER KULLANIM DURUMLARI
Bir eşyanın sahibini
bildirirken у кого (kim sahip, kimin var) soru sözcüğüne
cevapta у edatı kullanılır. "Sahip olmak" anlamına gelen
"var" olmak (быть) fiili kullanılır.
У
кого есть
русский
учебник?
Kimin Rusça ders kitabı
var?
У
студента
есть русский
учебник
Öğrencinin Rusça
ders kitabı vardır
У
кого будет
новый
автомобиль?
Kimin yeni arabası
olacak?
У
меня будет
новый
автомобиль
Benim yeni arabam
olacak.
Вокруг
edatının kullanılması
Bu edat bir şeyin çevresinde
olma anlamı verir.
Дети
играют в
футбол
вокруг парка
Çocuklar parkın etrafında
futbol oynuyorlar
Спортсмены
занимаются
вокруг озера
Sporcular gölün
çevresinde çalışıyorlar
Вдоль
edatının kullanılması
Bu edat bir şey boyunca
anlamı verir.
Мы
ехали в
деревню
вдоль дороги
леса
Köye orman yolu boyunca
geldik
Мимо
Edatının Kullanılması
Bu edatın yanında kıyısında
anlamı vardır
Однажды
она прошла
мимо нашего
дома
Bir seferinde bizim evin
yanından geçti.
Посреди
Bu edatın bir şeyin
ortasında olma anlamı vardır
Где
стоит
памятник
Ататюрка?
Atatürk heykeli
nerededir?
Памятник
Ататюрка
стоит
посреди
площади
Atatürk heykeli meydanın
ortasında bulunmaktadır
Среди
Bu edat bir şeyin ya da
kişilerin arasında olma anlamında kullanılır.
Среди
нас я самый младший
İçimizde en genç benim
Поиши
книгу среди
своих вещей
Kitabı eşyalarının içinde
ara
Напротив
Bu edat bir şeyin
birisinin karşısında olma anlamında kullanılır.
Он
стоит
напротив
меня
Benim karşımda duruyor
Машина
остановилась
напротив
остановки
Araba durağın karşısında durdu.
Против
Bu edat bir şeyin ya da birisinin karşısında
olma(soyut anlamda) anlamında kullanılır
Мартин
Лютер Кинг
всегда был
против расизма
Martin Luther daima ırkçılığa karşı olmuştur.
YÖN GÖSTEREN EDATLAR
из/изо -den dan anlamı
из
класса sınıftan
Откуда
вышли
студенты?
Öğrenciler nereden çıktılar?
Студенты
вышли из
класса
Öğrenciler sınıftan çıktılar
с/со -den -dan
с полки raftan
Откуда
он взял
газету?
Gazeteyi nereden aldı?
Он
взял газету с
полки
Gazeteyi raftan aldı
из-за arkasından
из-за
горы dağlarından arkasından
Солнце
появилось
из-за горы
Güneş dağların arkasından çıktı.
из-под altından
Кошка
выскочила
из-под стола
Kedi masanın altından fırladı
От
Edatının Kullanılması
Bu edat bir canlı kişiden
dönmeyi uzaklaşmayı ifade eder.
Я
вернулся от
мамы.
Annemden döndüm
Он
пришел от
товарища
Arkadaşından geldi.
İki yer arasındaki
uzaklığı bildirmede от edatı
до (-e kadar) edatı ile birlikte kullanılır.
От
Анкары до
Станбула 451
километр
Ankara İstanbul arası 451
kilometredir (Ankara'dan İstanbul'a 451 kilometre)
ZAMAN BİLDİREN EDATLAR
Aşağıdaki edatlar -когда
(ne zaman) sorusuna cevap verirken
-in hali' nde kullanılırlar.
c (co) -den,
dan itibaren
Когда
открывается
магазин?
Dükkan ne zaman açılıyor?
Магазин
открывается
с восьми
часов
Dükkan 8’de açılıyor
(Dükkan 8'den itibaren açık)
до -e kadar
Когда
все были
готовы?
Her şey ne zaman hazır
oldu?
Все
были готовы
до приезда
министра
Bakan gelene kadar her
şey hazır oldu.
с...до -den, dan itibaren -e kadar
Когда
вы работаете?
Ne zaman çalışıyorsunuz?
Мы
работаем с
девяти утра
до девяти
вечера
Biz sabah 10 dan akşam 10
a kadar çalışıyoruz.
после arkasında
Когда
они поедут на
море?
Ne zaman denize
gidiyorlar?
Они
поедут на
море после
июня
Denize haziran ayından
sonra gidecekler
накануне arifesinde, öncesinde
Когда
вы зайдёте ко
мне?
Bana ne zaman
uğrayacaksınız
Я
зайду к вам
накануне
праздника
Size bayram arifesinde
uğrayacağım
SEBEP BİLDİREN EDATLAR
Aşağıdaki edatlar (neden)
sorusuna cevap verirken -in halinde kullanılırlar.
из-за (Birisinin veya bir şeyin yüzünden anlamlarını karşılamada bu edat
kullanılır)
Почему
ты не пришёл
вчера?
Dün neden gelmedin?
Я
не смог
прийти из-за
дождя
Yağmur yüzünden gelemedim
Я
не пришёл
из-за матери,
она меня не
разрешила.
Annemin yüzünden
gelemedim, bana izin vermedi
из sebebiyle
Почему
он решил
уехать?
Neden gitmeye karar verdi
Он
решил уехать
из любви к
ней
Ona olan sevgisi yüzünden
gitti.
от -den, dan dolayı
Почему
он так
кричит?
Neden böyle bağırıyor?
Он
кричит от
боли
O acıdan bağırıyor
с -den, dan dolayı
Почему
она плакала?
Neden ağladı?
Она
плакала с
горя
Üzüntüden ağladı
AMAÇ BİLDİREN EDATLAR
Для Bir hareketin bir şahıs ya da şeyin yararına
olması ifade edilirken bu edat kullanılır. Для кого
(kimin için), Для чего (neyin için) sorularına cevap verirken de bu
edat kullanılır.
Для
кого этот
подарок?
Bu hediye kimin için?
Этот
подарок для
моего мужа
Bu hediye kocam için
Для
чего ты идёшь
на вокзал?
Gara ne için gidiyorsun?
Я
иду на вокзал
встретить
маму
Gara annemi karşılamaya
gidiyorum
Ради uğruna
Ради
чего он
оставил
работу?
Ne uğruna işi bıraktı?
Он
оставил
работу ради
спокойствия
İşi huzura kavuşmak
uğruna bıraktı
от karşı (soyut)
От
чего это
лекарство?
Bu ilaç ne ilacıdır ( Bu
ilaç neye karşıdır)
Это
лекарство от
гриппа
Bu ilaç grip ilacıdır (
Bu ilaç gribe karşıdır)
Без Bu edat bir şahsın ya da bir şeyin yoksunluğu ve olmayışı ifade edilirken
bu edat kullanılır
Я
люблю пить
чай без
сахара
Ben çayı şekersiz içmeyi
severim
Он
пришёл в кино
без билета
Tiyatroya biletsiz geldi
Студент
говорил
по-русски без
ошибок
Öğrenci Rusça'yı hatasız
konuştu
Кроме Bu edat -den başka anlamı
verir
Кроме
ключа в
кармане была
мелочь
Anahtardan başka cebinde
bozuk para vardı
Кроме
арбуза я
люблю яблоки
Karpuz dışında elmayı da
severim
Вместо Yerine
Ты
иди вместо
меня
Benim yerime sen git
Вместо
карандаша
возьмём
ручку
Kurşun kalem yerine
tükenmez kalem alalım
Alıştırmalar
Aşağıdaki cümlelere uygun
gelen edatı seçiniz.
1. ________
тебя я
остался
здесь до сех
пор.
а)из-за б) от в) с
2.Он
сидел ________
меня.
а)напротив б)
против в) с
3. Я
сделал всё ________
тебя
а)напротив б) от в) ради
4. Мы
приедем _________
конца урока
а)после б) от в) для
5. Мама
вернулась ________ папы
а)после б) от в) для
6. Я играю_______
тебя
а) от б)
кроме в)
против
7. Я
говорил _______
него
а)
против
б)
напротив в) от
8. Я
хочу играть______
тебя
а)
вместо
б)
кроме в) от
9. _____ сада
играют дети
а) от б)
вокруг
в)
против