УРОК
13 - DERS 13
УПОТРЕБЛЕНИЕ
ДАТЕЛЬНОГО
ПАДЕЖА
-E HALİNİN KULLANMASI
Употребление
дательного
падежа без
предлогов
-E halinin edatsız kullanılması
A. Bir grup
fiil ile -e hali yapılan işin; bir şahsın ya da eşyanın yararına olması
bildirir. Bu fiillerden bazıları aşağıdakilerdir.
Покупать/купить satın almak
Давать/дать vermek
Помагать/помочь yardım etmek
Дарить/подарить armağan
etmek
Мать
купила книгу
сыну
Anne oğluna kitap aldı.
Мой
друг помогал
мне
Arkadaşım bana yardım
etti
Он
давал баскетболный
мяч другу
Basketbol topunu
arkadaşına verdi
Я
подарил
цветок своей
девушке
Kız arkadaşıma çiçek
armağan ettim
B. Bir konuşmanın hitabın açıklamanın yöneltildiği şahsın -e halinde olmasını
gerektiren fiiller
şöyledir.
Говорить/сказать konuşmak
звонить/позвонить telefon
açmak
Писать/написать yazı
yazmak
отвечать/ответить cevap
vermek
Рассказывать/рассказать anlatmak
объяснять/объяснить açıklamak
Гид
сказал
туристам, что
прогулка
закончилась
Rehber
turistlere gezinin bittiğini söyledi
Не
забудь
позвонить
сестре
Kız
kardeşini aramayı unutma
Учитель
рассказывал
новое
правило
ученикам
Öğretmen
öğrencilere yeni kuralları anlattı
Yukarıdaki fiillerin
kökünden türeyen isimler de bu halde kullanılır.
|
Ответ
учителью |
Помощь
народу |
|
Письмо
брату
|
рассказ
сыну |
УПОТРЕБЛЕНИЕ
ДАТЕЛЬНОГО
ПАДЕЖА В
БЕЗЛИЧНЫХ
ПРЕДЛОЖЕНИЯХ
ÖZNESİZ
CÜMLELERDE -E HALİNİN KULLANILMASI
A. Aşağıdaki fiillerden sonra, fiillerin mastar
haliyle birlikte -e halinin kişilik zamirleri kullanılır.
Надо gereklidir, zorunludur
Необходимо gereklidir
Нужно gereklidir
Можно mümkündür
Нельзя imkansızdır
Ученикам
нужно
отдыхать в
лагаре
Öğrencilerin kampta
dinlenmeleri gerekmektedir
Здесь
людям нельзя
говорить
громко
Burada insanların yüksek
sesle konuşmaları yasaktır
Президенту
необходимо
улететь в
Турцию
Başkanın Türkiye’ ye
gitmesi gerekmektedir
Мне
надо служить
в армии
Askerlik görevini yapmam
lazım
B. -o ile biten zarflar -e halinde kullanılır.
Весоло Neşelidir
стыдно Ayıptır
Грустно Üzgündür
интересно ilginçtir
Скучно Sıkıcıdır/Sıkıntılıdır
хорошо iyidir
Мне
скучно дома
Benim evde canım
sıkılıyor
Мне
холодно
Üşüyorum
Нам
очень хорошо
здесь
Biz burada çok iyiyiz
Мне
стыдно за них
Ben onların adına utanç
duyuyorum
Нам
было очень
грусто
Biz çok üzgündük
C. Fiilin mastar şekli -e hali ile kullanıldığında eylemin
mecburiyetini ve ya kaçınılmazlığını ifade edilmektir.
Всем
сотрудникам
собратся в
пять часов
Bütün elamanların saat
beşte toplanmaları lazım
Куда
тебе ехать
завтра?
Yarın nereye gitmen lazım
D. -ся son takısı alan fiiller de -e haliyle
kullanılır.
Мне
не хотелось
уйти отсуда
Buradan gitmek
istemiyorum
Мне
нравится как
они танцуют
Dans ediş şekilleri
hoşuma gidiyor
Мне
не спится
Uyuyamıyorum
УПОТРЕБЛЕНИЕ
ДАТЕЛЬНОГО
ПАДЕЖА ПРИ
ОБОЗНАЧЕНИИ
ВОЗРАСТА
Yaş Söylemede -E halinin Kullanılması
Сколько
тебе лет?
Senin Yaşın kaç?
Сколько
вам лет?
Sizin Yaşınız kaç?
Сколько
ему лет?
Onun yaşı kaç?
Rusça‘da yıl(год)
kelimesi önüne geldiği sayıya göre farklı çekilir. Şöyle ki;
1 ve sonu bir ile
biten sayılardan sonra ГОД
2,3,4 ve sonu bu
rakamlarla biten sayılardan sonra ГОДА
diğer sayılardan sonra
ise ЛЕТ
Ему
тридцать
один год
O 31 yaşındadır
Мне
24 года
Ben 24 yaşımdayım
Моей
бабушке 78 лет
Babaannem 78 yaşındadır
УПОТРЕБЛЕНИЕ
ДАТЕЛЬНОГО
ПАДЕЖА С
ПРЕДЛОГАМИ
-E HALİNİN EDATLARLA KULLANILMASI
A. K(Ko)
Edatının Kullanılması
1. Bu edat ile kendisine yaklaşılan şahıs
veye eşya -e halinde kullanılır.
Куда (kuda) nereye
К чему
(kı çemu) neye doğru
К
кому (kı komu) kime doğru
Спортсмены
бегут к
финишу
Sporcular finiş çizgisine
doğru koşuyorlardı
Утром
он шёл к
врачу
Sabahleyin doktora gitti
Он
прилетел к
отцу в
Станбул
İstanbul’a babasının
yanına uçtu
Bu edat genel olarak
önünde -под ve -при yaklaşma
ve gelme bildiren önekleri bulunan fiiller ile birlikte kullanılır.
Офицер
подошёл к
танку.
Subay tanka yaklaştı.
Автобус
подъехал к
остоновке
Otobüs durağa yaklaştı
Лодка
подпыла к
берегу
Kayık kıyıya doğru
yanaştı
Yukarıdaki cümlelerde
görüldüğü gibi под öneki alan fiillerden sonra her
zaman k edatı gelmektedir. -При öneki ise sadece canlı bir şeye yönelmeyi
ifade ederken kullanılır
Рабочие
пришли к
инженеру
İşçiler mühendisin yanına
gitti
Ко
мне пришла
одна подруга
Kız arkadaşım bana geldi
B.
По Edatının Kullanılması
Bu edat yalnız -e halinde
değil aynı zamanda -de ve-i halinde de kullanılır.
a. Bu edat bir yüzey üstünde yapılan hareketi
göstermede где sorusuna cevap olarak kullanılır.
Где
они гуляли?
Nerede dolaşıyorlardı?
Они
гуляли по
босфорскому
мосту.
Boğaz köprüsü üzerinde
dolaşıyorlardı
Отец
ходил по
комнате
Baba odada dolaşıyordu
Слёзы
у нее текли
по щекам
Gözyaşları yanağından
akıyordu.
b. Bir hareketin yerini, kapsamını ve yönünü
bildirmede de bu edat kullanılır.
По
всем
институтам
собирались
группы добровольцев
Tüm üniversitelerden gönüllü
gruplar toplandı
Кондуктор
гулял по
всем вагонам
поезда
Kondüktör trenin tüm vagonlarını dolaştı
c. Haberleşme araçlarını başında “vasıtasıyla,
yoluyla” anlamlarını karşılamada kullanılır.
Cлушать по радио Radyodan duymak
Выступать
по радио radyoda yayına çıkmak
Послать
письмо по
почте mektubu posta yoluyla göndermek
Послать
телеграмму
по почте telgrafı posta yoluyla göndermek
Позвонить
по телефону telefon açmak
d. Belli arlıklarla yapılan bir hareketi göstermede bu
edatı kullanılır. Когда
sorusuna cevap
verilir
Ученики
сдают
экзамены по
пятницам
Öğrenciler Cuma günleri
sınav oluyorlar
Мы
гуляем по
вечерам по
парку.
Cuma akşamları parkı
gezeriz
Я изучаю
русский язык
по ночам
Rusça’yı geceleri
çalışırım
e. Bir alanda ihtisas sahibi olma ya da çalışma yapma
bildirirken bu edat kullanılır
У
него завтра
будет
экзамен по
физике
Yarın fizik sınavımız var
Мой
сосед -
специалист
по аграрному
хозяйству.
Komşum tarım alanında
uzmandır
f. Akrabalık ya da başka bir nedenden dolayı mevcut
ilişkiye işaret ederken bu edat kullanılır..
Я
встретил
товарища по
школе
Okuldan arkadaşım ile
tanıştım
Мы
родственники
по отцу
Biz baba tarafından
akrabayız
g. -e göre anlamında bu edat kullanılır.
Они
изменили
план работы
по желанию.
Planı müdürün isteğine
göre değiştirdiler
По
мнению
товарища
завтра будет
хорошая погода
Arkadaşımın fikrine göre
yarın hava güzel olacak
БЛАГОДАРЯ EDATININ KULLANILMASI
Bir şeyin
“sayesinde,
yardımıyla” elde edilen olumlu sonucu belirtirken bu edat kullanılır
Благодаря
хорошей
погоды
экскурсия
была отличная
İyi hava sayesinde gezimiz
çok güzel geçti
Благодаря
вашей помощи
я сдал
экзамен
Sizin yardımınız
sayesinde sınavı geçtim.
ВОПРЕКИ EDATININ KULLANILMASI
Bu edat -e rağmen anlamını karşılar
Вопреки
совету врача
больной
встал с постели
Doktorun tavsiyelerine
rağmen hasta yataktan kalktı.
Вопреки
трудностями
мы выполнили
работу
Zorluklara rağmen
işimizin üstesinden geldik
НАВСТРЕЧУ
EDATININ KULLANILMASI
Birisinin karşısına çıkma
karşısına rast gelme anlamlarında hareket fiilleri kullanılır
Навстречу
нам шли
друзья
Arkadaşlarımız bize doğru yürüyorlardı
Мой
друг шёл
навстречу
мне
Arkadaşım bana doğru
yürüyordu
СОГЛАСНО
EDATININ KULLANILMASI
Gereğince anlamını karşılayan bu edat hem
-e hali
hem de -in halinde kullanılır.
Согласно
решению суда
воры были
посажёны в
тюрмы.
Mahkeme kararı gereğince
hırsızlar hapishaneye koyuldu.
Согласно
распоряжению
директора
занятия
будут
начинается в
8 часов.
Müdürün emri gereğince
dersler 8’de başlayacak.
Alıştırmalar
Aşağıdaki cümlelere uygun
gelen edatı seçiniz
1. Я иду _________
бабушке
а)к б)вопреки в)блогадоря
2. ___________
приказу
капитана мы
приготовим
зтот сайт
а)к б)по в)
согласно
3.
Девушки
идут _________ нам
а)навстречу б)по в)
согласно
4. Мы
отдыхаем _____________
субботам
а)навстречу б)по в)
согласно
5. ________ суди
мы выграли
а)к б)вопреки в)блогадоря