УРОК 13 - DERS 13

 

УПОТРЕБЛЕНИЕ ДАТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА     

-E HALİNİN KULLANMASI

 

Употребление дательного падежа без предлогов     

-E halinin edatsız kullanılması

 

 

A.   Bir grup fiil ile -e hali yapılan işin; bir şahsın ya da eşyanın yararına olması bildirir. Bu fiillerden bazıları aşağıdakilerdir.

 

Покупать/купить    satın almak

Давать/дать             vermek       

Помагать/помочь    yardım etmek              

Дарить/подарить     armağan etmek

 

 

Мать купила книгу сыну 

Anne oğluna kitap aldı.

 

Мой друг помогал мне

Arkadaşım bana yardım etti

              

Он давал баскетболный мяч другу            

Basketbol topunu arkadaşına verdi

 

                     

 

Я подарил цветок своей девушке

Kız arkadaşıma çiçek armağan ettim

 

 

 

B.  Bir konuşmanın hitabın açıklamanın yöneltildiği şahsın -e halinde olmasını gerektiren fiiller

şöyledir.

 

Говорить/сказать                konuşmak

звонить/позвонить             telefon açmak

Писать/написать                 yazı yazmak

отвечать/ответить             cevap vermek

Рассказывать/рассказать  anlatmak

объяснять/объяснить         açıklamak

 

 

 

Гид сказал туристам, что прогулка закончилась 

Rehber turistlere gezinin bittiğini söyledi

 

Не забудь позвонить сестре    

Kız kardeşini aramayı unutma

 

Учитель рассказывал новое правило ученикам 

Öğretmen öğrencilere yeni kuralları anlattı

 

 

 

Yukarıdaki fiillerin kökünden türeyen isimler de bu halde kullanılır.

 

 

Ответ учителью               

  Помощь народу

Письмо брату              

рассказ сыну

                                                                                

 

 

  

УПОТРЕБЛЕНИЕ ДАТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА В БЕЗЛИЧНЫХ ПРЕДЛОЖЕНИЯХ                                                   

ÖZNESİZ CÜMLELERDE -E HALİNİN KULLANILMASI

 

 

A. Aşağıdaki fiillerden sonra, fiillerin mastar haliyle birlikte -e halinin kişilik zamirleri kullanılır.

 

Надо                          gereklidir, zorunludur

Необходимо             gereklidir

Нужно                       gereklidir

Можно                      mümkündür

Нельзя                      imkansızdır

 

Ученикам нужно отдыхать в лагаре   

Öğrencilerin kampta dinlenmeleri gerekmektedir

 

Здесь людям нельзя говорить громко 

Burada insanların yüksek sesle konuşmaları yasaktır

 

                  

 

Президенту необходимо улететь в Турцию 

Başkanın Türkiye’ ye gitmesi gerekmektedir 

 

Мне надо служить в армии     

Askerlik görevini yapmam lazım

 

                 

B. -o ile biten zarflar -e halinde kullanılır.

 

Весоло           Neşelidir                                  

стыдно          Ayıptır

Грустно         Üzgündür

интересно     ilginçtir

Скучно          Sıkıcıdır/Sıkıntılıdır

хорошо           iyidir

 

 

Мне скучно дома                    

Benim evde canım sıkılıyor

 

Мне холодно                             

Üşüyorum

 

 

Нам очень хорошо здесь       

Biz burada çok iyiyiz

 

Мне стыдно за них                

Ben onların adına utanç duyuyorum

 

Нам было очень грусто         

Biz çok üzgündük

 

 

 

 

C. Fiilin mastar şekli -e hali ile kullanıldığında eylemin mecburiyetini ve ya kaçınılmazlığını ifade edilmektir.

 

Всем сотрудникам собратся в пять часов    

Bütün elamanların saat beşte toplanmaları lazım

 

Куда тебе ехать завтра?                                     

Yarın nereye gitmen lazım

 

 

 

D.   -ся son  takısı alan fiiller de -e haliyle kullanılır.

 

Мне не хотелось уйти отсуда         

Buradan gitmek istemiyorum

 

Мне нравится как они танцуют  

Dans ediş şekilleri hoşuma gidiyor

 

                      

 

Мне не спится                                 

Uyuyamıyorum

 

 

 

 

УПОТРЕБЛЕНИЕ ДАТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА ПРИ ОБОЗНАЧЕНИИ ВОЗРАСТА

 Yaş Söylemede -E halinin Kullanılması

 

 

Сколько тебе лет?          

Senin Yaşın kaç?

 

Сколько вам лет?          

Sizin Yaşınız kaç?

 

Сколько ему лет?          

Onun yaşı kaç?

 

 

 

Rusça‘da yıl(год) kelimesi önüne geldiği sayıya göre farklı çekilir. Şöyle ki;

 

1 ve sonu bir ile biten sayılardan sonra ГОД

2,3,4 ve sonu bu rakamlarla biten sayılardan sonra ГОДА

diğer sayılardan sonra ise ЛЕТ

 

Ему тридцать один год                 

O 31 yaşındadır

 

Мне 24 года

Ben 24 yaşımdayım

 

Моей бабушке 78 лет

Babaannem 78 yaşındadır

 

 

  

УПОТРЕБЛЕНИЕ ДАТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА С ПРЕДЛОГАМИ

 

-E HALİNİN EDATLARLA KULLANILMASI

 

 

A. K(Ko) Edatının Kullanılması

 

1. Bu edat ile kendisine yaklaşılan şahıs veye eşya -e halinde kullanılır.

 

Куда       (kuda)         nereye

 

К чему   (kı çemu)    neye doğru

 

К кому   (kı komu)   kime doğru

 

 

Спортсмены бегут к финишу              

Sporcular finiş çizgisine doğru koşuyorlardı

 

 

Утром он шёл к врачу                          

Sabahleyin doktora gitti

 

Он прилетел к отцу в Станбул        

İstanbul’a babasının yanına uçtu

 

 

Bu edat genel olarak önünde -под ve -при yaklaşma ve gelme bildiren önekleri bulunan fiiller ile birlikte kullanılır.

 

Офицер подошёл к танку.                  

Subay tanka yaklaştı.

 

 

Автобус подъехал к остоновке          

Otobüs durağa yaklaştı

 

 

Лодка подпыла к берегу                     

Kayık kıyıya doğru yanaştı

 

 

Yukarıdaki cümlelerde görüldüğü gibi под öneki alan fiillerden sonra her zaman k edatı gelmektedir. -При  öneki ise sadece canlı bir şeye yönelmeyi ifade ederken  kullanılır

 

 

Рабочие пришли к инженеру               

İşçiler mühendisin yanına gitti

 

Ко мне пришла одна подруга               

Kız arkadaşım bana geldi

 

 

 B.  По Edatının Kullanılması

 

Bu edat yalnız -e halinde değil aynı zamanda -de ve-i halinde de kullanılır.

 

 

 

a. Bu edat bir yüzey üstünde yapılan hareketi göstermede где sorusuna cevap olarak kullanılır.

 

Где они гуляли?                                     

Nerede dolaşıyorlardı?

 

Они гуляли по босфорскому мосту.  

Boğaz köprüsü üzerinde dolaşıyorlardı

 

Отец ходил по комнате                       

Baba odada dolaşıyordu

 

Слёзы у нее текли по щекам             

Gözyaşları yanağından akıyordu.

 

 

b. Bir hareketin yerini, kapsamını ve yönünü bildirmede de bu edat kullanılır.

 

По всем институтам собирались группы добровольцев                                                                   

Tüm üniversitelerden gönüllü gruplar toplandı

 

Кондуктор гулял по всем вагонам поезда    

Kondüktör trenin tüm vagonlarını dolaştı

 

 

c. Haberleşme araçlarını başında “vasıtasıyla, yoluyla” anlamlarını karşılamada kullanılır.

 

Cлушать по радио               Radyodan duymak

Выступать по радио           radyoda yayına çıkmak

 

Послать письмо по почте             mektubu posta yoluyla göndermek

Послать телеграмму по почте     telgrafı posta yoluyla göndermek

 

Позвонить по телефону                telefon açmak

 

 

 

d. Belli arlıklarla yapılan bir hareketi göstermede bu edatı kullanılır. Когда sorusuna cevap verilir

 

Ученики сдают экзамены по пятницам   

Öğrenciler Cuma günleri sınav oluyorlar

 

Мы гуляем по вечерам по парку.               

Cuma akşamları parkı gezeriz

 

Я  изучаю русский язык по ночам            

Rusça’yı geceleri çalışırım

 

 

 

e. Bir alanda ihtisas sahibi olma ya da çalışma yapma bildirirken bu edat kullanılır

 

У него завтра будет экзамен по физике 

Yarın fizik sınavımız var

 

Мой сосед - специалист по аграрному хозяйству. 

Komşum tarım alanında uzmandır

 

 

 

f. Akrabalık ya da başka bir nedenden dolayı mevcut ilişkiye işaret ederken bu edat kullanılır..

 

Я встретил товарища по школе  

Okuldan arkadaşım ile tanıştım

 

Мы родственники по отцу            

Biz baba tarafından akrabayız

 

 

 

g.     -e göre anlamında bu edat kullanılır.

 

Они изменили план работы по желанию.  

Planı müdürün isteğine göre değiştirdiler

 

По мнению товарища завтра будет хорошая погода 

Arkadaşımın fikrine göre yarın hava güzel olacak

 

 

 

 

 

БЛАГОДАРЯ  EDATININ KULLANILMASI

 

 

Bir şeyin “sayesinde, yardımıyla” elde edilen olumlu sonucu belirtirken bu edat kullanılır

 

Благодаря хорошей погоды экскурсия была отличная                                                                         

İyi hava sayesinde gezimiz çok güzel geçti

 

Благодаря вашей помощи я сдал экзамен   

Sizin yardımınız sayesinde sınavı geçtim.

 

 

 

ВОПРЕКИ  EDATININ KULLANILMASI

 

 Bu edat -e rağmen anlamını karşılar

 

Вопреки совету врача больной встал с постели                                                                       

Doktorun tavsiyelerine rağmen hasta yataktan kalktı.

 

                            

 

Вопреки трудностями мы выполнили работу

Zorluklara rağmen işimizin üstesinden geldik    

 

 

 

НАВСТРЕЧУ  EDATININ KULLANILMASI

 

Birisinin karşısına çıkma karşısına rast gelme anlamlarında hareket fiilleri kullanılır

 

Навстречу нам шли друзья      

Arkadaşlarımız  bize doğru yürüyorlardı

 

Мой друг шёл навстречу мне    

Arkadaşım bana doğru yürüyordu

 

 

СОГЛАСНО EDATININ KULLANILMASI

 

 Gereğince anlamını karşılayan bu edat hem -e hali hem de -in halinde kullanılır.

 

Согласно решению суда воры были посажёны в тюрмы.

Mahkeme kararı gereğince hırsızlar hapishaneye koyuldu.

 

Согласно распоряжению директора занятия будут начинается в 8 часов.

Müdürün emri gereğince dersler 8’de başlayacak.

 

 

 

 

Alıştırmalar

 

Aşağıdaki cümlelere uygun gelen edatı seçiniz

 

 

1. Я иду  _________  бабушке                        

а)к   б)вопреки   в)блогадоря

 

2. ___________  приказу капитана мы приготовим зтот сайт     

а)к   б)по  в) согласно                                                      

 

3. Девушки идут  _________    нам                   

а)навстречу   б)по  в) согласно                    

 

4. Мы отдыхаем  _____________  субботам          

а)навстречу   б)по  в) согласно       

 

5.  ________  суди мы выграли         

а)к   б)вопреки   в)блогадоря

 

 

Cevaplar için tıklayınız...